چاقی وضیعت پزشکی است که بافت چربی بیش از حد طبیعی در بدن فرد انباشته شده باشد. انباشت بیش از حد بافت چربی می‌تواند باعث پسرفت شاخص‌های سلامتی، از جمله کاهش میانگین طول عمر و/یا کاهش کیفیت زندگی گردد. شایع‌ترین روش برای تخمین چاقی استفاده از شاخص توده بدن (BMI) است. شاخصی که با تقسیم کردن وزن شخص بر حسب کیلوگرم بر توان دوم قد وی بر حسب متر به دست می‌آید.
دلایل متنوعی برای علت چاقی ارائه شده است، اما مهمترین علت مؤثر در چاقی و اضافه وزن، عبارت است از تمایل بدن ما برای ذخیره انرژی به‌صورت چربی این تمایل به صورت تکاملی به انسان امروزی به ارث رسیده است. هزاران سال پیش، اجداد انسان امروزی به دلیل نحوه تغذیه که عبارت بود از دوره‌های پرخوری، و انتظار طولانی مدت برای پیدا کردن دوباره غذا، توانایی ذخیره انرژی به صورت بافت اضافه چربی را به دست آوردند.
مرض چاقی احتمال ابتلا به بیماری‌های گوناگون، به خصوص بیماری‌های قلبی، دیابت نوع دوم، آپنه مسدود کننده خواب، انواع مشخصی از سرطان، آرتروز استخوان و آسم ا افزایش می‌دهد. مرض چاقی بیشتر به وسیله ترکیب بیش از اندازه انرژی غذایی ورودی، تحرکات بدنی کم، و استعداد ژنتیکی، ایجاد میشود. هرچند اندک مواردی در ابتدا به وسیله ژن، اختلالات غدد درون ریز، داروها یا امراض روانی ایجاد می‌شوند. به عنوان شاهدی بر این نظریه، برخی از افراد چاق با وجود کم غذا خوردن، به دلیل محدود بودن متابولیسم کند بدن، دچار افزایش وزن می‌گردند. به طور میانگین، افراد چاق میزان مصرف انرژی بیشتری نسبت به همتایان لاغر خود دارند که این امر به دلیل میزان انرژی لازم برای نگهداری کردن از بدنی که دارای اضافه وزن است، می‌باشد. .[۶][۷]رژیم غذایی و تمرینات ورزشی راه حل‌های اصلی مرض چاقی می‌باشند. کیفیت رژیم غذایی را می‌توان با کاهش مصرف غذاهای پرانرژی، مانند غذاهای پرچرب و شیرین، و همچنین استفاده بیشتر از غذاهای گیاهی رژیمی، افزایش داد. داروهای ضد چاقی ممکن است جهت کاهش اشتها یا جلوگیری از جذب چربی، در کنار یک رژیم غذایی مناسب استفاده شوند. اگر رژیم غذایی، ورزش و دارو مؤثر نباشند، بالن شکمی می‌تواند به کاهش وزن کمک کند؛ یا ممکن است جراحی برای کاهش حجم شکم و / یا طول روده، به جهت ایجاد سیری زودرس و کاهش توانایی جذب مواد مغزی، انجام گیرد.
مرض چاقی، با افزایش شیوع در بزرگسالان و کودکان، یکی از عمده‌ترین علل قابل پیشگیری مرگ و میر در سرتاسر جهان می‌باشد و صاحب نظران آن را به عنوان یکی از جدی‌ترین مشکلات سلامت عمومی در قرن بیست و یکم می‌دانند. مرض چاقی در بسیاری از مناطق مدرن جهان (مخصوصا در جهان غرب) به عنوان لکه دار شدن شناخته میشود؛ با این وجود در گذشته در بسیاری از موارد چاقی به عنوان سمبول توانگری و باروری شناخته می‌شده است و هم اکنون نیز در برخی نقاط جهان این عقیده وجود دارد.
دکتر مجتبی نیکپور درمانگر چاقی در ایران معتقد است اضافه وزن در کشورهای دنیا، به استثنای منطقه جنوب شرق آسیا، شیوع تاسف باری دارد؛ به طوری که شیوع چاقی در جهان 33 درصد است که در ایران به 65 درصد افزایش می‌یابد.
نیکپور با تاکید بر این که اضافه وزن ایرانیان دو برابر متوسط آمار جهانی است، متذکر شد که این پیشتازی، کودکان ما را نیز درگیر می کند. بر اساس برخی آمار، ایران در رتبه 77 چاقی کودکان قرار دارد.
وی در توضیح مشکلاتی که کودکان چاق با آن مواجه هستند، چنین عنوان کرد که ترجیح می‌دهم به سراغ چک لیست عوارضی که فرزندان چاق خانواده ممکن است بپردازند نروم؛ اما مهمترین خسارتی که در این بین سراغ دارم را این مطلب می‌دانم "در خانواده، فضای صمیمی والدی-فرزندی به فضای زجرآور دزد-پلیس تبدیل میشود.". یعنی والدین مدام درحال نصیحت، سرزنش و توبیخ فرزند چاقشان هستند و فرزندان درحال ضجه زدن، لجاجت و نهایتا پنهانکاری.
این درمانگر چاقی که فعالیت خود را از سال 81 آغاز کرده است، تاکید دارد هرچند نگرانی و مستاصل شدن والدین قابل درک است، اما بدون شک ادامه این جدال به نفع هیچکدام از طرفین ماجرا نیست.
نیکپور با بیان این که از بعضی جهات چاقی کودکان، مهم‌تر از چاقی بزرگسالان است، یادآور شد مهم ترین تفاوتی که بین چاقی کودک و بزرگسال می‌توان قائل شد، در چاقی بزرگسالان، محتویات چربی داخل سلول زیاد میشود؛ در حالی که در چاقی کودکان علاوه بر افزایش ذخیره چربی داخل سلول، تعداد سلول‌های چربی هم زیاد میشود.
وی در رابطه با رعایت رژیم غذایی در سنین کودکی و نوجوانی متذکر شد: گرفتن رژیم در این سنین مانند شمشیر دولبه است. یعنی به تاخیر انداختن رژیم منجر به افزایش تعداد سلول‌های چربی خواهد شد که در بزرگسالی کار را سخت می‌کند و از طرفی، سختگیری در رژیم غذایی ممکن است منجر به آسیب فرآیند رشد این عزیزان شود.
نیکپور خاطرنشان کرد: شاه کلید درمان چاقی کودکان، به‌جای لاغر کردنشان، جلوگیری از چاق تر شدن آنهاست. یک کودک با استعداد چاقی ممکن است به‌طور متوسط سالیانه حتی ۷ الی ۱۰کیلو چاق‌تر شود که اگر بتوانیم آن را مدیریت کنیم کار بسیار تعیین کننده و موفقی انجام داده‌ایم.
این درمانگر چاقی اذعان داشت: نکته قابل توجه این که اصلا ضرورت ندارد به فرزندمان بگوییم که تحت کنترل است. این کنترل نامحسوس است و عمدتا به والدین آموزش داده میشود. دوم این‌که در اوایل به نوع غذای فرزندمان کاری نداشته باشیم. یعنی اجازه بدهیم همچنان غذای مورد علاقه‌اش را نوش جان کند. سوم این‌که خانواده را درگیر بازی می‌کنیم، نه فقط یکی از والدین و ینگونه شانس موفقیت افزایش می‌یابد.
وی ادامه داد: در قدم چهارم، به سراغ افزایش فعالیت فرزند چاق نمی‌رویم، مگر این‌که بتوانیم فعالیتی ،مطابق با تمایلش خلق کنیم و به محض دلزدگی از آن بدون پافشاری، کنارش می‌گذاریم.
نیکپور در پایان یادآور شد: برای اجرایی شدن موارد فوق، آموزش‌هایی در قالب کارگاه ۵ساعته، به‌‌مدت چند ماه به طرق مختلف (عمدتا درشبکه اجتماعی و گاهی با گردهمایی در یک ضیافت خوردن درست و حسابی) در کنار خانواده به حمایتشان می‌پردازیم تا آموزه‌ها، به رفتار طبیعی و خوشایند فرزند چاقمان تبدیل شود.
کد خبرنگار: 41020
نظر شما